به نقل از «ایمنا»

بروز آیین‌های سوگ و مرثیه در هنر و معماری ایران

تاریخ انتشار: ۱۰ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۹۴۸۰۳

یک پژوهشگر فرهنگ مردم گفت: آئین‌های سوگ نه تنها در ادبیات، بلکه در هنر و معماری هم بروز پیدا می‌کند که این بروز در کاشی نگاری‌ها، گچ بری‌ها، نقاشی پرده‌ها و سایر موارد نمایان است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، هوشنگ جاوید در چهاردهمین نشست شیوه ما مردمان با موضوع «سیر تاریخی سوگواری و مرثیه خوانی در ایران» اظهار کرد: کشورمان ایران از هزاران سال قبل از میلاد مسیح دارای جهان بینی هنری خاص و ویژه بوده است و نمونه آن را می‌توان در آثار متعلق به دوران قبل از میلاد مسیح که در اثر حفاری‌ها به دست آمده، مشاهده کرد که به چه اندازه نیاکان ما داری فرهنگ آئینی غنی بوده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: متأسفانه عده‌ای منکر این فرهنگ غنی آئینی به ویژه آئین سوگ در ایران هستند و باور ندارند که کشورمان در طول دوران تاریخی مختلف دارای چه فرهنگ غنی در حوزه آئین‌ها به ویژه آئین‌های سوگ بوده است که در مقابل این نگرش باید اذعان کرد همانطور که ما آئین‌های سرور مختلفی داریم، دارای آئین‌های سوگ متعددی هستیم.

معرفی آئین‌های سوگ در سایه غفلت دستگاه‌های متولی فرهنگی

پژوهشگر فرهنگ مردم و موسیقی اقوام ایرانی ادامه داد: علی رغم آئین‌های متعدد اما متأسفانه دستگاه‌های فرهنگی به ویژه رسانه ملی از معرفی این آئین‌ها به مردم غفلت کرده است به عنوان مثال در تحقیقی که من درباره آئین‌های کشور سال‌های گذشته انجام دادم چیزی بالغ بر ۱۸۷ آئین را در کشور کشف کردم که با توجه به اینکه هر آئینی در هر فرهنگ قومی حداقل به سه شکل متفاوت اجرا می‌شود و هم اکنون کشورمان دارای بیش از ۳۰ استان است، ضرب این اعداد کنار یکدیگر، تعداد آئین بالایی را نشان خواهد داد، اما دریغ از معرفی این آئین‌ها که توسط دستگاه‌ها فرهنگی صورت گیرد.

وی گفت: امروز نگاه تخصصی به حوزه آئین‌ها وجود ندارد بلکه آئین‌ها بیانگر تغییرات مردم شناسی هر کشوری در سیر تاریخی هستند. آئین‌ها در کشور ما بر عکس برخی از کشورها جلوه‌های متعددی در فرهنگ و هنر پیدا کرده‌اند.

تقسیم‌بندی تاریخی آئین‌های سوگ در کشور

جاوید اظهار کرد: آئین‌های سوگ در کشور به سه دوره قبل از ساسانیان، ساسانیان و بعد از اسلام تقسیم می‌شود که در دو قالب ادبیات مکتوب و شفاهی بروز پیدا می‌کند. این بروز در ادبیات مکتوب در قالب تعزیه، مرثیه سرایی، نوحه نویسی، روضه سرایی و سایر موارد صورت می‌گیرد.

وی ادامه می‌دهد: اما آئین‌های سوگ در ادبیات شفاهی به صورت کنایات، شعرها، ضرب المثل‌ها بروز پیدا می‌کنند به عنوان مثال ضرب المثل‌های همچون «فلانی مثل شمر است»، «آب افتاد دست یزید» و … نمونه بارز بروز آئین سوگ در ادبیات شفاهی کشورمان است.

پژوهشگر فرهنگ مردم و موسیقی اقوام ایرانی اضافه کرد: آئین‌های سوگ نه فقط در ادبیات بلکه در هنر و معماری هم بروز پیدا می‌کند این بروز در هنر در کاشی نگاری‌ها، گچ بری‌ها، نقاشی پرده‌ها و سایر موارد صورت می‌گیرد که متأسفانه از میان این بروز آئین‌های سوگ در رشته‌های هنری، هنر «گچ‌بری» بیشترین تخریب بر روی آن صورت گرفته و هم اکنون تنها کمتر از دو درصد از تعداد آثار گچ‌بری که در آن آئین سوگ بروز پیدا کرده را در کشور شاهد هستیم.

غفلت از معماری ویژه سوگواری در کشور

وی تاکید کرد: یکی از حوزه‌هایی که در آن آئین سوگ به خوبی بروز کرد، حوزه معماری بود ما معماری ویژه آئین سوگ داشتیم یکی از نمود بارز آئین‌های سوگ در معماری؛ «تکیه موقت» بوده که بخشی از فضای بازار یا محل در ایام خاص ویژه اجرای آئین اختصاص می‌یافت و بر اساس آن چیدمان و اتفاقات سوگواری صورت می‌گرفت، اما متأسفانه در طی سال‌های اخیر از توجه به معماری آئین سوگ غفلت شده است.

جاوید اظهار کرد: یکی از نمونه‌های بارز بروز آئین‌های سوگ در آرایه‌های سردرب منازل بوده که در قالب کاشی معرق یا کاشی کاری روایت یکی از اتفاقات که مرتبط با آئین سوگ بود را می‌کرد که متأسفانه امروز این آرایه‌ها از بین رفته آمد و جای افسوس فراوان دارد که برج‌های مسکونی در شهر ساخته می‌شود، اما فاقد سردرب است.

آئین‌های سوگ و فرهنگ فولکلور

وی گفت: آئین‌های سوگ در فرهنگ فولکلور و عامه مردم مناطق مشورمان بیشترین بروز را پیدا می‌کند که می‌توان این بروز در پوشش، غذا، موسیقی، وقف و سایر موارد مشاهده کرد حتی آئین‌های سوگ در فرهنگ نوین ما بروز پیدا کرده و آن را در نو رفتارهای آئینی همچون سوگواری در شبکه‌های مجازی، پیام‌های متنی سوگواری، تبلیغات بازرگانی و سایر موارد شاهد هستیم.

سوگ و مرثیه در تاریخ ایران

پژوهشگر فرهنگ مردم و موسیقی اقوام ایرانی افزود: اولین سوگواره کیومرث برای فرزندش به دست دیو سیاه بوده است که در این آئین‌ها نیلی پوشیدن اتفاق می‌افتاد و این نیلی پوشیدن تا دوران صفویه ادامه داشته است.

وی ادامه داد: دومین آئین سوگ، سوگواری فریدون درباره کشته شدن فرزندش ایرج به دست برادرهایش بوده است که در کنار نیلی پوشیدن، بازو بازکردن، «ویله کردن» به آئین سوگ اضافه می‌شود.

جاوید گفت: اولین مرثیه خوانی گروهی در تاریخ ایران را در شاهنامه به آن اشاره شده است، زمانی که نوذر، پسر منوچهر، یکی از شاهان پیشدادی در شاهنامه کشته می‌شود، سرداران ایران به صورت اعتراضی و کین خواهانه حرکت‌هایی مثل سینه زنی را انجام می‌دهند.

وی اضافه کرد: وقتی داستان‌های شاهنامه را بررسی می‌کنیم از مقطعی به بعد آئین‌های سوگ ویژه پهلوانان در ایران رواج پیدا می‌کند آئینی همچون «اسب آوردن» که نمونه بروز این آئین در تعزیه شاهد هستیم.

پژوهشگر فرهنگ مردم و موسیقی اقوام ایرانی اظهار کرد: اجرای نخستین سوگواری زنان و مرثیه خوانی گروهی در دوره میانی شاهنامه صورت می‌گیرد، دوره‌ای که سیاوش کشته می‌شود و زن او در قصر شروع به شیون می‌کند و به همراه آن زنان دربار گیس خود را بریده و پنجه بر صورت می‌زنند، این آئین گیس بریده در زنان هنوز در برخی از اقوام و مناطق ایران ادامه دارد.

شواهد باستان شناسی سوگ و مرثیه در ایران

وی گفت: در آثار حفاری به دست آمده در کشورمان نشان می‌دهد که از ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح سوگ در کشورمان دارای آئین بوده و حتی افرادی شغلش و حرفه‌شان اجرای این آئین بوده است به عنوان مثال آئین خراشیدن صورت زنان را در مجسمه «زن سوگوار» که در حفاری‌ها به دست آمده می‌توان مشاهده کرد که نشان می‌دهد آئین‌های سوگ در کشورمان حتی هزاران سال قبل از میلاد مسیح بوده است.

جاوید اظهار کرد: مرثیه در میان اعراب به دو دوره جاهلیت و اسلام بر می‌گردد که در دوره جاهلیت فردی همچون «نهال ابن ربیعه تعالی» مرثیه سرایی می‌کند. مرثیه در دوره اسلام به دو دسته صدر اسلام تا شهادت امام حسن (ع) و دوره شهادت امام حسین (ع) بر می‌گردد.

سوگ مرثیه بعد از اسلام در ایران

وی گفت: آئین سوگواری در ایران پس از اسلام پس از شهادت امام رضا (ع) صورت می‌گیرد که یکی از مهمترین آئین، «مرثیه زنان سناباد» (بخشیدن مهریه زنان به همسرانشان به شرط اجازه دادن همسرانشان، برای شرکت در مراسم سوگواری) است.

پژوهشگر فرهنگ مردم و موسیقی اقوام ایرانی با اشاره به دگرگونی مرثیه از نوحه، اظهار کرد: این دگرگونی از دوره قاجار صورت می‌گیرد که به مرور زمان تا به امروز این دگرگونی ادامه پیدا می‌کند و هم اکنون نوحه‌ها جنبه موسیقیایی پیدا می‌کند.

کد خبر 684326

منبع: ایمنا

کلیدواژه: شیوه ما مردمان عزاداری و سوگواری سوگواری ایام محرم ایام سوگواری شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق قبل از میلاد مسیح آئین های سوگ صورت می گیرد بروز پیدا سایر موارد سوگ در کشور آئین سوگ آئین ها گچ بری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۹۴۸۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیشنهاد جدید برای دوچرخه سواری در تهران | عضو شورا: ۱۰ هزار دوچرخه رایگان در اختیار دانش آموزان قرار گیرد

به گزارش همشهری آنلاین، مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران در دویست و سی و دومین جلسه علنی شورا در واکنش به گزارش بازدید امانی از محله جوادیه گفت: سد معبر به یک فرهنگ تبدیل شده است. اگر مردم از این افراد خرید نکنند چنین شرایطی پیش نمی آید اما این موضوع به یک فرهنگ اشتباه تبدیل شده و عادی شده است.

او با بیان اینکه تمام مسائل تخصصی و دغدغه ما وسایل حمل و نقل عمومی است افزود: کسی که در شورا مسئله شخصی با دیگری ندارد و همه دغدغه رفع مشکلات حمل و نقل عمومی هستند.

رییس شورای شهر تهران تاکید کرد: می‌توان استفاده از دوچرخه در روزهای سه شنبه را دوباره رواج داد و به جای اینکه دوچرخه‌ها زیر باد و باران از بین برود، بهتر است در صورت استفاده مردم از بین برود.

او ادامه داد: وزیر آموزش و پرورش هفته گذشته این موضوع را مطرح کرد که اگر زمینی در اختیار آنها قرار بگیرد با توان خود و یا خیرین مدرسه ساز نسبت به ساخت مدارس و نوسازی آن اقدام خواهند کرد.

در ادامه نایب رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران امروز در جلسه علنی شورا به شهرداری تهران پیشنهاد کرد به منظور احیا و گسترش فرهنگ دوچرخه سواری، ۱۰ هزار دوچرخه به صورت رایگان در اختیار دبیرستان‌های پسرانه کم برخوردار پایتخت قرار دهد.

سیدمحمد آقامیری با بیان اینکه در دوره‌های گذشته بیش از ۳۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه در سطح شهر تهران ساخته شده که حدود ۸۰ کیلومتر آن در سطح پارک ها و بوستان ها است، گفت: متأسفانه این مسیرها بلا استفاده اند و ۳۰۰ دوچرخه سوار روی این ۳۰۰ کیلومتر مسیر نداریم!

او افزود: به شهردار تهران پیشنهاد کردم چون این وسیله حمل و نقل توسط مردم ما انتخاب نشده است و با ورود موتورهای برقی هم فکر نمی‌کنم دیگر جایی برای دوچرخه در بعد حمل و نقل پیدا شود، این بودجه‌ای که ما برای نگهداری مسیر دوچرخه در معاونت حمل و نقل دیده ایم به صورت عمده دوچرخه خریداری شود و به صورت رایگان به دبیرستان ها اهدا شود. با این رقم چیزی در حدود ۱۰ هزار دستگاه دوچرخه می توان خریداری کرد.

آقامیری با تأکید بر اینکه این بودجه سالانه صرفا هزینه خرید رنگ و ... می شود تاکید کرد: شهرداری ۱۰۰ دبیرستان کم برخوردار سطح شهر را شناسایی کند و به آنها دوچرخه رایگان اهدا کند. با این اقدام نوجوانان ما مسیر مدرسه تا منزل را با دوچرخه طی کنند. در اوقات فراغت هم می توانند خرید منزل و رفت و آمدهای خود را داشته باشند. آن وقت است که می توانیم با خیال راحت بگوییم ۱۰ هزار نوجوان از این مسیرها استفاده می کنند.

کد خبر 848391 منبع: ایسنا برچسب‌ها فرهنگ شوراى شهر تهران دوچرخه سواری